از زمان های قدیم انواع مختلف جواهرات توسط خانواده های اشرافی به عنوان تزئینات به کار می رفته‌اند. در طول سالیان بسیار و با پیروی از این فرهنگ، افراد زیادی به استفاده از جواهرات متناسب با لباس خود علاقه نشان داده اند.
می‌دانیم که جواهرات کاربرد های متفاوتی دارند و معمولاً به زیورآلاتی گفته می شوند که برای آویزان کردن در قسمت های مختلف بدن یا لباس ها به کار می‌روند. برای ساخت انواع جواهرات از فلزات مختلفی در مناسبت های خاص استفاده می شود.
با افزایش فعالیت اشخاص سرشناس مانند هنرمندان در رسانه های اجتماعی و معروفیت بیشتر، آنها می خواهند از سر تا پا زیبا به نظر برسند. به دلیل تنوع جواهرات موجود برای مناسبت های مختلف مانند مهمانی های غیررسمی، عروسی و غیره، تقاضای زیادی برای زیبا و شیک به نظر رسیدن وجود دارد.
زنان و مردان در سراسر جهان بر اساس فرهنگ کشور خود جواهرات مورد علاقه خود را را انتخاب می‌کنند. در این بین، زنان بدون توجه به سن و فرهنگ، طرفدار پروپا قرص جواهرات محسوب می‌شوند. طراحان و سازندگان جواهر، حجم تقاضا را در نظر می‌گیرند و بر اساس آن انواع مختلفی از اکسسوری‌ها را طراحی می کنند.
با توجه به انواع جواهرات موجود در بازار برای اعضای مختلف بدن و همچنین بر اساس مواد سازنده آنها، به طور کلی دو دسته جواهر وجود دارد:
انواع جواهرات بر اساس اعضای بدن
در این دسته، انواع جواهرات بر اساس اینکه کدام قسمت بدن باید با کدام نوع جواهرات تزئین شود، فهرست شده است:
گوشواره
گوشواره وسیله ایست که برای آراستن گوش استفاده می‌شود. گوشواره ها معمولاً با سوراخ کردن لاله گوش درون آن قرار می گیرند؛ البته هر قسمتی از گوش را نیز می‌توان سوارخ کرد. اگر سوراخ در قسمت بالایی گوش باشد به آن سوراخ غضروفی می گویند.
یک فرد می تواند بیش از یک یا دو گوشواره در گوش داشته باشد. طرح‌های مختلفی برای گوشواره وجود دارد که می‌توان آن را روی لاله گوش قرار داد. به پایین‌ترین قسمت گوش می‌توان گوشواره حلقه‌ای بزرگ و یا اشکی مانند آویزان کرد و برای قسمت بالایی می توان از گوشواره میخی استفاده کرد. این گوشواره ها از مواد مختلفی مانند استیل، شیشه، نقره، طلا و ... ساخته می‌شوند.
گردنبند
زنان از گردنبند به عنوان زیورآلاتی برای تزیین گردن استفاده می کنند. افراد به مدت چند دهه است که گردنبند را به نشانه شان و اعتبار در نظر می‌گیرند. این جواهرات با استفاده از سنگ ها و فلزات قیمتی ساخته می‌شوند. گردنبندها معمولاً به شکل نوار یا زنجیر هستند و در قطعات آنها طرح‌های متنوعی وجود دارد مانند: طرح‌های غربی، طرح‌های قومیتی و.. . گاهی اوقات چیزی مانند قاب آویز، حلقه یا سنگ نیز از زنجیر آویزان می‌شود.
دستبند
دستبندها در طرح‌های متنوعی تولید می شوند که شکل آن عمدتاً گرد یا بیضی است و به مچ دست بسته می شوند. افراد با توجه به سلایق شخصی از دستبند استفاده می‌کنند؛ زیرا این اکسسوری جذابیت های درخشان و رنگارنگ همراه با مد روز دارد.
دستبندها بیشتر به شکل زنجیر یا با مهره و سنگ ساخته می شوند و اگرچه با النگو تفاوت دارند، اما اگر به شکل یک حلقه بزرگ و سفت باشند، آن را النگو نیز در نظر می گیرند. اگر آنها را دور تا دور مچ پا بندازید، به آن پابند می گویند.
دکمه سرآستین
به طور کلی برای محکم کردن آستین های پیراهن از دکمه استفاده می‌کنند، اما این دکمه های سرآستین هستند که آستین یک پیراهن را زیبا می کنند. برای ساخت دکمه سرآستین از مواد مختلفی از شیشه، سنگ گرفته تا چرم و ... استفاده می شود. می توان از حلقه های سرآستین به طور خاص برای پیراهن هایی با جای سوراخ های دکمه سرآستین استفاده کرد.
انگشتر
انگشترها را روی انگشتان می بندند و به همین دلیل به آن حلقه انگشت نیز می گویند. انگشتر معمولاً یک نوار گرد است که انگشتان دست، پره‌های بینی و انگشتان پا را تزئین می کند. طیف گسترده ای از حلقه ها مانند دستبند، گوشواره، حلقه گردن، انگشتر پا و... وجود دارد؛ ولی فقط یک نوع انگشتر به عنوان انگشتر دست در نظر گرفته می شود که از مواد مختلفی مانند طلا، نقره، پلاتین و ... ساخته می شوند.
زیورآلات فوق، متداول ترین جواهراتی هستند که به راحتی در دسترس بوده و می توانند توسط چندین نفر مورد استفاده قرار بگیرند. به غیر از زیورآلاتی که بررسی کردیم، جواهرات دیگری نیز وجود دارند که بر روی قسمت‌های مختلف بدن قابل استفاده هستند؛ از جمله آنها می‌توان به بازوبند، کمربند، حلقه بینی، سنجاق و... اشاره کرد.
انواع جواهرات بر اساس نوع طراحی
در حالی که از انواع زیورآلات با سبک‌های مختلف صحبت می کنیم، نوع طراحی آنها نقش مهمی را در این دسته بندی ایفا می کند. در این بخش، انواع جواهرات بر اساس طرح و متریال در بازار جواهرات بررسی خواهند شد.
جواهرات عتیقه
این نوع جواهرات معمولاً به عنوان "جواهرات قدیمی" یا سبک وینتیج نیز شناخته می شوند و این دو اصطلاح به جای یکدیگر به کار می روند. با این حال، جواهرات عتیقه و قدیمی یکسان نیستند و در دوره‌های زمانی با یکدیگر تفاوت دارند.
جواهرات عتیقه صد سال یا بیشتر عمر دارند؛ در حالی که یک قطعه جواهر قدیمی تقریباً پنجاه سال قدمت دارد. طراحی‌های این نوع جواهرات کلاسیک هستند و هرگز از مد نمی‌افتند. این جواهرات به طور منظم استفاده نمی شوند و فقط گاهی اوقات به کار می روند؛ زیرا فقط با لباس و ظاهر درجه یک و فاخر ست می‌شوند.
همچنین افراد زیادی به جواهرات قدیمی و عتیقه دسترسی ندارند؛ زیرا چنین جواهراتی گران هستند و به راحتی نمی توان به آنها دسترسی پیدا کرد. جواهرات عتیقه بر اساس وزن واقعی فلز گرانبهایی که از آن ساخته شده و یا سنگ های قیمتی به کار رفته در آن فروخته می شوند.
جواهرات معابد هند
این جواهرات از نوع زیور آلات مورد استفاده برای تزیین بت های هندو و بت های الهه در جنوب هند الهام گرفته شده‌اند. جواهرات معبد معمولاً از نقره ساخته شده و سپس با روکش طلا تزیین می شوند.
اغلب جواهرات معبد با استفاده از موادی مانند یاقوت سرخ، یاقوت سفید و مروارید ساخته می شوند. انواع مختلفی از جواهرات معبد وجود دارند که شامل گردنبند ساده، النگو، گوشواره و سنجاق بینی هستند. همچنین تعدادی جواهرات معابد از جمله اودیانوم (کمربند)، ونکیس (بازوبند) و زیورآلات مو وجود دارند.
جواهرات مهره ای
زیورآلات مهره ای عمدتاً از انواع مهره های طراحی شده که یک شی تزئینی کوچک است ساخته می‌شوند. مهره ها به صورت ردیفی و با سوراخ هایی که در آنها وجود دارند، با زنجیر به هم متصل می شوند. جنس مهره ها در طیف گسترده ای از مواد، از مروارید، شیشه و چوب گرفته تا فلزاتی مانند طلا، نقره، مس و غیره می‌باشد.
جواهرات عروس
همانطور که از نام این جواهرات پیداست، عروس خانم ها در مراسم عروسی خود از آنها استفاده می کنند. در حالی که اکثر نقاط دیگر جهان، آویزهای ساده پلاتین و الماس و ست های گوشواره را برای عروسی خود ترجیح می دهند، عروس های هندی در جشن عروسی خود از جواهرات سلطنتی و بزرگ استفاده می کنند. بازار جواهرات عروس در هند در فصل عروسی (نوامبر تا مارس) به دلیل شرایط آب و هوایی خنک و خشک، سود زیادی را به خود اختصاص می دهد.
عروس ها از سر تا پا در جواهرات پوشیده می شوند. آنها با 16 زیورآلات که معمولاً جزو رسومات سولاه شرینگار (solah shringar) شناخته می شوند تزئین می شوند و شامل مانگ تیکا (maang tika) به عنوان جواهرات پیشانی، بازوبند، گردن بند، گوشواره، خلخال، انگشتر، النگو، سنجاق بینی، حلقه های انگشت پا و کمربند هستند.
با توجه به اینکه مراسم عروسی رایج ترین مراسم در جهان است، به تبع آن نیز تقاضای زیادی برای زیورآلات عروس وجود دارد. ساخت جواهرات عروس به دلیل ظرافت و طراحی خاص آن نیاز به متخصص دارد. بنابراین شغل جواهرسازی در زمینه عروسی نسبتاً پرسودتر از سایر تخصص‌های جواهرسازی است.
جواهرات مد روز
این نوع جواهرات معمولاً با لباس های مد روز استفاده می شوند و به طور کلی با قیمت های ارزان در دسترس هستند. این جواهرات که به عنوان جواهرات لباس نیز شناخته می شوند، به دلیل مواد سازنده آن، بیشتر جواهرات بنجل به شمار می‌روند. آنها از فلزات ارزان قیمت مانند نیکل و پیوتار ساخته می‌شوند و بدون هزینه زیاد، بسیار شیک به نظر می رسند. تقاضا برای جواهرات مد روز در بازار بیشتر است و به همین دلیل یافتن شغل در این نوع سبک جواهرسازی بسیار راحت است.
زیورآلات دست ساز
وقتی از جواهرات صحبت می کنیم، حتما باید لیستی از زیورالات دست ساز را نیز ذکر کنیم؛ زیرا چندین صنعتگر با استفاده از مهارت و هنر دست خود این جواهرات را می سازند. طلاسازان در اجرای مرحله به مرحله فرآیند ساخت جواهر، از ذوب مواد گرفته تا طراحی و شکل دهی خبره هستند و همچنین یک سنگ تراش با گنجاندن سنگ های قیمتی در جواهرات طراحی را تکمیل می کند.
این کار به تلاش زیاد و کار حرفه‌ای نیاز دارد و اغلب وقت گیر است. همچنین نیاز به ابزارهای ویژه ای دارد که به صورت دستی برای ساخت جواهرات منحصر به فرد دست ساز استفاده شوند.
زیبایی جواهرات دست ساز در جزئیات ظریف و پیچیده هر قطعه نهفته است. فرصت های شغلی زیادی در این نوع جواهرسازی برای زرگران و سایر جواهرسازانی که به دنبال جواهرسازی هستند وجود دارد.
جواهرات کوندان
کوندان در زبان سانسکریت به معنای طلای خالص است. زیورآلات کوندان به انواع جواهرات زینتی اشاره دارد؛ به این دلیل که شامل الماس های تراش نخورده با استفاده از ورق طلای 24 عیار هستند. هدف از ورق طلای 24 عیار در طراحی های جواهرات کوندان، نگه داشتن سنگ است.
در ساخت جواهرات Kundan ، سنگ‌های قیمتی دیگری نیز مورد استفاده قرار می گیرند که شامل زمرد، یاقوت، یاقوت کبود، اسپینل و مروارید هستند. قطعات مدرن کوندان همچنین شامل سنگ های نیمه قیمتی مانند تورمالین، اونیکس و فیروزه است.
کوندان اگرچه در نقاط مختلف هند موجود است، اما شهر صورتی جیپور محبوب ترین مقصد برای خرید چنین جواهراتی است. جواهرات کندان به دلیل استفاده از سنگ های نادر و گران قیمت، جزو جواهرات گران قیمت و مجلل محسوب می شوند.
جواهرات میناکاری
زیورآلات میناکاری شده با توجه به طراحی تاریخی و منحصر به فرد خود، سلطنتی ترین نوع جواهرات به شمار می روند. ساخت این جواهرات نوعی هنر ناب و خاص محسوب می شود که از میناکاری فلز با استفاده از رنگ های زنده و طراحی جذاب ساخته شده است. جالب است بدانید که واژه میناکاری از کلمه فارسی مینا به معنای بهشت گرفته شده است.
صنعتگران زیورآلات میناکاری معمولاً به عنوان میناکار شناخته می شوند. مراحل ساخت این زیورآلات مشابه بقیه جواهرات دست ساز است، اما میناکار در این گونه طراحی ها و آثار هنری تخصص دارد. با این حال، جواهرات میناکاری رنگارنگ هستند، آنها سبک و رنگ متمایز خود را متناسب با شهرهای مختلف هند دارند. به عنوان مثال، در شهر لاکنو، رنگ غالب میناکاری سبز و آبی است که روی نقره میناکاری شده‌اند و در شهر بنارس، رنگ رایج میناکاری صورتی تیره یا قرمز مایل به خاکستری « old rose» است.
جمع بندی
تمامی زیورآلاتی که در این مقاله بررسی کردیم با فرآیندهای مختلفی ساخته می شوند و متخصصین جواهرسازی آنها را طراحی می‌کنند. اغلب اوقات تجربیات صنعتگران باعث ایجاد تفاوت در مشاغل جواهرسازی می شود. به عنوان مثال، یک جواهرفروشی متخصص در تولید جواهرات عروس، برای ادامه کار به یک طلاساز حرفه‌ای و با تجربه در ساخت جواهرات عروس نیاز دارد. با این حال، گزینه ها و فرصت های زیادی در صنعت جواهرسازی برای علاقه مندان به این حرفه وجود دارد.
