در این مطلب از کافه سیلور به چیستی و چگونگی کارکرد معاملات آپشن می پردازیم.
تاریخچه معاملات آپشن
تاریخچه معاملات آپشن یا اختیار معامله در دنیا
گفته می‌شود قرارداد معاملات آپشن از قرن‌ها پیش در یونان بوستان بوده و حتی تاریخ حکایت از این دارد که اولین کسی که از آپشن استفاده کرده، فیلسوف یونانی تالس بوده است.
بورس اختیار معامله شیکاگو که یکی از مهمترین بورس‌های اختیار معامله دنیاست هم در سال ۱۹۷۳ تاسیس شده است.
معاملات آپشن چیست؟
معاملات آپشن می‌تواند پیچیده‌تر از آن‌چه که هست به نظر برسد. اگر به دنبال تعریف معاملات آپشن به زبان ساده هستید، شاید بتوان تعریف ساده معاملات آپشن را چیزی شبیه به این دانست:
معاملات آپشن یا معاملات اختیار معامله ابزاری است که به شما حق خرید یا فروش اوراق بهادار خاص را در یک تاریخ خاص و با قیمت مشخص می‌دهد.
به عبارتی، اختیار معامله قراردادی است که به دارایی زیربنایی دیگری مثل سهام یا اوراق بهادار دیگر وابسته است. قراردادهای اختیار معامله برای یک بازه زمانی مشخص که می‌تواند به اندازه یک روز یا چند ماه باشد، مناسب است.
هنگام خرید یک اختیار معامله، شما حق دارید دارایی پایه را معامله کنید، اما موظف به انجام آن نیستید.
اگر شما سرمایه‌گذاری هستید که خودتان به صورت شخصی در معاملات آپشن دقیق می‌شوید و بر تصمیمات و معاملات تجاری خود کاملا کنترل دارید، دقت داشته باشید در معاملات آپشن این بدان معنا نیست که شما تنها هستید.
در بسیاری از جوامع معامله‌گران را گرد هم می‌آورند تا درباره موضوعاتی مانند چشم‌انداز فعلی بازار و استراتژی‌های معاملات آپشن بحث کنند.
معرفی مؤلفه های اصلی معاملات آپشن
اندازه (Size):مقدار سفارش به تعداد قراردادهایی که معامله می‌شود اشاره دارد. برای مثال، خرید ۲ بیت کوین یا فروش ۵ اتریوم.
تاریخ سررسید (Expiration Date)زمانی است که پس از آن دیگر قراردادهای اختیار معامله قابل خرید و فروش نیست و پیش از رسیدن به این تاریخ باید تکلیف معامله مشخص شود.
قیمت توافقی (Strike Price)قیمت اعمال یا قیمت توافقی به قیمتی گفته می‌شود که در ابتدای قرارداد توسط دو طرف تعیین می‌شود و دارایی به آن قیمت فروخته و یا خریداری خواهد شد.
قیمت قرارداد اختیار معامله (Premium)هزینه‌ای است که سرمایه‌گذار در ازای به دست آوردن حق اختیار باید آن را به فروشنده پرداخت کند. به همین جهت، خریدار قرارداد را از فروشنده با توجه به ارزش اختیار در زمان معامله که با نزدیک‌تر شدن تاریخ سررسید، دائماً تغییر می‌کنند به دست می‌آورد. در نتیجه خریداران قرارداد، بر اساس قیمت قرارداد فروشندگان خرید خود را انجام می‌دهند.
در بازار گاوی (Bull markets)
خرید قرارداد اختیار خرید: در این استراتژی فرد معامله‌گر معتقد است که در این بازار صعودی قیمت دارایی دیجیتالی هم بالا خواهد رفت. اما ریسک چنین معاملاتی هم بالاست و می‌تواند با خرید قرارداد اختیار خرید، میزان ریسک معامله خود را کم کند.
فروش قرارداد اختیار فروش: در این نوع قرارداد اختیار که با دید صعودی بودن بازار انجام می‌شود، معامله‌گر فکر می‌کند قیمت دارایی افزایش خواهد یافت و یک قرارداد اختیار فروش را می‌فروشد. با این فروش معامله‌گر می‌پذیرد که در زمان سررسید قرارداد، چنانچه خریدار بخواهد از حق خود برای فروش دارایی استفاده کند آن را با قیمت توافقی خریداری کند. اگر قیمت دارایی در زمان سررسید قرارداد از قیمت توافقی بیشتر باشد، خریدار قرارداد ترجیح می‌دهد دارایی را نفروشد. در همین جهت فروشنده قرارداد به‌اندازه قیمت قرارداد اختیار سود می‌کند.
در بازار خرسی (Bear markets)
خرید قرارداد اختیار فروش: این قرارداد با دید نزولی بودن بازار انجام می‌شود. چنانچه تصور معامله‌گر از آینده قیمت دارایی نزولی باشد، می‌تواند اقدام به خرید قرارداد اختیار فروش کند. این قرارداد به خریداران اختیار می‌دهد که دارایی را با قیمت توافقی و برخلاف روند بازار بفروشند. این نوع قرارداد ریسک افزایش قیمت را به‌اندازه قیمت قرارداد کاهش می‌دهد.
فروش قرارداد اختیار خرید: این استراتژی یکی از گزینه‌هایی است که معامله‌گران پیش‌بینی می‌کنند قیمت دارایی افت خواهد کرد. با فروش یک قرارداد اختیار فروش، تریدرها موافقت می‌کنند که اگر خریدار بخواهد از حق خود برای خرید دارایی استفاده کند، دارایی موردنظر را با قیمت توافقی به خریدار بفروشد. در این روش خریدار دارایی می‌تواند از حق خود برای خرید استفاده نکند. این مورد زمانی رخ می‌دهد که قیمت دارایی در سررسید قرارداد پایین‌تر از قیمت توافقی باشد. چنانچه قیمت در سررسید بیشتر از قیمت توافقی باشد، فروشنده قرارداد خرید باید دارایی را با قیمت کمتری بفروشد.
انواع مختلف معاملات فروش
اختیار خرید (Call) چیست؟
اختیار خرید یا Call Option این حق را به شما می‌دهد که در مدت زمان معینی یک اوراق بهادار اساسی را با قیمت تعیین شده خریداری کنید. به قیمتی که پرداخت می‌کنید قیمت اعمال یا Strike Price می‌گویند. در این معاملات، تاریخ پایان اعمال اختیار خرید هم تاریخ انقضا نامیده می‌شود.
اختیار خرید می‌تواند به سبک آمریکایی یا اروپایی باشد. با گزینه‌های سبک آمریکایی می‌توانید دارایی اصلی را در هر زمان تا تاریخ انقضا خریداری کنید. اما گزینه‌های سبک اروپایی فقط به شما امکان می‌دهد دارایی را در تاریخ انقضا خریداری کنید.
اختیار فروش (put) چیست؟
اختیار فروش یا Put Option نقطه مقابل اختیار خرید است. در این معامله به جای داشتن حق خرید اوراق بهادار، یک حق فروش به شما تعقلق می‌گیرید که بتوانید آن را با قیمت اعمال تعیین شده بفروشید.
قراردادهای اختیار فروش نیز تاریخ انقضا دارند. همان قواعد سبک (یعنی آمریکایی یا اروپایی) برای زمانی که می‌توانید آنها را اعمال کنید، در این قراردادها هم اعمال می‌شود.
معاملات آپشن چگونه کار می‌کند؟
معاملات آپشن کاری است که می‌توانید از طریق یک حساب کارگزاری آنلاین انجام دهید. در نحوه معاملات اختیار معامله، در ادامه چند نکته مهم که باید بدانید بیان می‌شود.
قبل از معامله، چند نکته را باید در نظر بگیرید که عبارتند از:
•چقدر می‌خواهید سرمایه‌گذاری کنید؟
•برای چه بازه زمانی می‌خواهید سرمایه‌گذاری کنید؟
•تغییرات قیمت پیش‌بینی شده برای دارایی پایه چقدر است؟
اگر فکر می‌کنید قیمت دارایی اصلی قبل از تاریخ انقضا کاهش می‌یابد، فروش اختیار خرید می‌تواند منطقی باشد و برعکس. گزینه‌های مبتنی بر سهام، که بیشتر به عنوان «اختیار سهام» شناخته می‌شوند، معمولا یک پیشرو طبیعی برای معامله‌گران تازه وارد در معاملات اختیار است.
نحوه تعیین قیمت آپشن‌ها
قیمت آپشن را می‌توان با استفاده از مدل‌های مختلف محاسبه کرد. اما در اصل، قیمت معاملات آپشن بر دو چیز استوار است: ارزش ذاتی و ارزش زمانی.
ارزش ذاتی یک آپشن نشان‌دهنده پتانسیل سود آن بر اساس تفاوت بین قیمت اعمال و قیمت فعلی دارایی است، از ارزش زمانی برای سنجش چگونگی تاثیر نوسانات بر قیمت دارایی اساسی تا تاریخ انقضا استفاده می‌شود.
قیمت سهام، قیمت اعمال و تاریخ انقضا همه می‌توانند در قیمت‌گذاری آپشن‌ها موثر باشند. قیمت سهام و قیمت اعمال بر ارزش ذاتی تاثیر می‌گذارد، این در حالی است که تاریخ انقضا می‌تواند بر ارزش زمانی تاثیر بگذارد.
نماد اختیار معامله در بورس
نماد اختیار معامله خرید در بورس حرف «ض» و نماد اختیار معامله فروش حرف «ط» می‌باشد که به ابتدای بخشی از نماد شرکت‌هایی که امکان اختیار خرید معامله دارند اضافه می‌شود.
از دی ماه ۱۳۹۵، اختیار معامله خرید صرفا برای شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، ایران خودرو و شرکت صنایع مس ایران در نظر گرفته شد و اکنون امکان خرید اختیار معامله این سه شرکت وجود دارد.
اگر به نماد اختیار معامله خرید این سه شرکت دقت کنید در کنار نام نماد قیمت اعمال و تاریخ اعمال هم قرار دارد. از جمله نکات مهم در معاملات اختیار خرید این است که دامنه نوسان ندارند و اکنون اختیار خرید هر سهام شامل ۱۰ هزار سهم در تاریخ اعمال می‌شود.
نظرات فقها درباره معاملات آپشن متفاوت است. برخی از علمای فقه معتقدند که معاملات آپشن جایز است و قابل انجام است، زیرا این معاملات بر اساس قوانین عقود تعیین شده و به صورت مشروع انجام می‌شوند. آنها معتقدند که احتمال برد و زیان در معاملات آپشن وجود دارد و این نوع معاملات تحت عنوان "معاملات بازی" شناخته می‌شوند.
با این حال، برخی از علمای دیگر معتقدند که معاملات آپشن غیرمجاز و حرام است. آنها بر این باورند که آپشن یک نوع شرط بازی است و بر اساس اصول شرعی اسلام، شرط بازی حرام است. آنها همچنین معتقدند که معاملات آپشن به صورت مستقیم به استخراج سود از نوعی معامله بی‌معنا منجر می‌شود و این با اصول شرعی اسلام در تعامل اقتصادی مغایر است.
در نتیجه، مسئله مباحث فقهی معاملات آپشن هنوز مورد بحث و بررسی قرار دارد و نظرات متفاوتی در این زمینه وجود دارد. هر فرد و جامعه می‌توانند بر اساس آیات و احادیث و تفسیرهای مختلف، نظر خود را در این مورد تشکیل دهند.
1. عدم معامله در اسلام با اجناس حرام مانند الکل، خنزیر و مواد مخدر.
2. عدم معامله با اجناس نامشروع که تولید یا توزیع آنها ممنوع است.
3. عدم معامله با ربا یا سود بازرگانی. به عنوان مثال، در ترید آپشن نباید به صورت مستقیم سود حاصل از تفاوت قیمت را دریافت کنید، بلکه باید معاملات خود را بر اساس تغییرات قیمتها در بازار انجام دهید.
4. عدم معامله با جهت افزایش قیمتها و ایجاد تورم غیرعادلانه.
5. عدم استفاده از معاملات آپشن به عنوان یک وسیله برای قمار و شرط بندی.
به طور کلی، اسلام به معاملات مشروع و عادلانه تشویق می کند و هر نوع معامله ای که با اصول مذکور در تضاد باشد، غیرمجاز است. بنابراین، معامله در بازار آپشن ممکن است مجاز باشد، اما شرایط شرعی باید رعایت شود.
1. امکان کسب سود بالا: معاملات آپشن به شما امکان می‌دهند تا با سرمایه کمتر، سود بالایی را کسب کنید. در صورتی که با تحلیل درست بازار و استفاده از استراتژی‌های منطقی، می‌توانید به صورت قابل توجهی سود کسب کنید.
2. محدودیت خطر: یکی از مزایای مهم معاملات آپشن، این است که میزان خطر در آن محدودتر است. با خرید یک آپشن، شما فقط سرمایه خود را برای خرید آپشن می‌گذارید و در صورتی که قیمت دارایی مبنا به سمت نامطلوب حرکت کند، صرفاً سرمایه خود را از دست می‌دهید و از خسارت بیشتر جلوگیری می‌کنید.
3. انعطاف‌پذیری: معاملات آپشن به شما انعطاف‌پذیری بیشتری در مورد زمان، قیمت و استراتژی معامله می‌دهد. شما می‌توانید زمان مناسب برای اجرای معامله را انتخاب کنید و استراتژی‌های مختلف را بر اساس تحلیل خود اجرا کنید.
معایب معاملات آپشن عبارتند از:
1. ممکن است سریعاً سرمایه خود را از دست دهید: در صورتی که اشتباهی در تحلیل بازار داشته باشید، ممکن است سرمایه خود را در معاملات آپشن به سرعت از دست دهید. این ریسک برای تازه‌کاران و کسانی که تحلیل صحیح ندارند، بیشتر است.
2. پیچیدگی: معاملات آپشن می‌توانند بسیار پیچیده و دشوار باشند. نیاز به دانش و تحلیل قوی درباره بازار و استراتژی‌های معامله‌ای است که برای بسیاری از افراد دسترسی سختی دارد.
3. نرخ شرکت در معاملات: هزینه‌هایی مانند کارمزد‌ها و نرخ شرکت در معاملات یکی از عواملی هستند که باید در نظر گرفته شوند و ممکن است سود شما را کاهش دهند.
1. خرید یا فروش یک آپشن خاموش (Long or Short Call/Put Option): در این روش، معامله گر یک آپشن خرید یا فروش می کند و امیدوار است که قیمت اصلی دارایی مورد نظر (مانند سهام یا ارز) تا زمان انقضای آپشن به میزان کافی افزایش یا کاهش یابد تا سود خود را به دست آورد.
2. استراتژی اسپرد (Spread Strategy): در این استراتژی، معامله گر همزمان دو آپشن خرید و فروش را با قیمت های متفاوت بر روی یک دارایی معین می گذارد. این استراتژی به معامله گر امکان می دهد تا از تفاوت قیمت آپشن ها بهره ببرد.
3. استراتژی هدج (Hedging Strategy): در این روش، معامله گر آپشن ها را به عنوان بیمه در مقابل ریسک تغییرات قیمت استفاده می کند. به عبارت دیگر، آپشن ها به معامله گر امکان می دهند تا در صورت افت قیمت دارایی مورد نظر خسارت خود را محدود کنند.
4. استراتژی استفاده از انواع آپشن ها (Using Different Types of Options): در این روش، معامله گر از انواع مختلف آپشن ها مانند آپشن های خاموش، آپشن های خرید یا فروش و آپشن های تماس یا قرار استفاده می کند. این به معامله گر امکان می دهد تا استراتژی های مختلف را با در نظر گرفتن شرایط بازار مورد استفاده قرار دهد.
5. استراتژی امتیاز شرطی (Conditional Strategy): در این روش، معامله گر آپشن ها را بر اساس شرایط خاصی مانند تغییرات قیمت دارایی، ورود و خروج از بازار و ... اجرا می کند. به عبارت دیگر، معامله گر معتقد است که با در نظر گرفتن شرایط معین، احتمال بالایی برای دستیابی به سود وجود د
