گوهر شناسی یک علم است که سال های سال در جوامع به خصوص در ایران که معدن گوهرهای ناب در دنیاست، مورد استفاده قرار می گرفت و به وسیله این علم، گوهرهای ناب تشخیص داده میشد. به صورت کلی اگر بخواهیم علم گوهر شناسی را برای شما عزیزان شرح دهیم، باید اشاره کنیم که گوهرشناسی مطالعه مواد تشکیل دهنده و انواع سنگ های قیمتی می باشد.
در واقع این علم کار هر کسی نیست و بسیار تخصصی می باشد و همچنین نیاز به تخصص و مراقبت زیادی برای سنگ های گران بها دارد. افرادی که در علم گوهرشناسی تحصیل کرده اند، به گوهرشناس مشهور هستند.
شایان ذکر است که آن ها در مراقبت از این مواد و تجزیه و تحلیل دقیق آن ها، اغلب با کمک تجهیزات خاصی که برای بررسی جزئیات دقیق در سنگ های قیمتی ساخته شده اند، تخصص بسیار بالایی دارند و بدین ترتیب است که کار خود را به ثمر می رسانند. در این مقاله از وب سایت کافه سیلور قصد داریم تا به بررسی علم گوهر شناسی بپردازیم و نکاتی را در خصوص آن به شما ارائه دهیم. شما نیز می توانید برای کسب بیشتر اطلاعات درباره این موضوع، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
گوهر شناسی چیست؟
اگر بخواهیم تعریفی جامع و دقیق از علم گوهر شناسی را بیان کنیم، باید اشاره نماییم که گوهر شناسی همان مطالعه سنگ های قیمتی طبیعی است که در جهان وجود دارد و همچنین برای مطالعه سنگ های مصنوعی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
این علم می تواند جواهرات و گوهرها را نیز بررسی کرده تا بدین ترتیب یک قیمت گذاری مناسب بر روی آن ها انجام شود. بنا به عبارتی دیگر، گوهر شناسی، مطالعه سنگ های قیمتی می باشد که در سرتاسر دنیا وجود دارد و البته شناخت سنگ و خصوصیات و ویژگی آن نیز در این علم بررسی خواهد شد.
در واقع این یک علم زمین شناسی و شاخه ای از کانی شناسی می باشد که بسیاری از افراد به آن علاقه دارند. در واقع افرادی که در این زمینه فعالیت دارند و به دنبال گوهر شناسی می روند، علاوه بر زمین شناسی و کانی شناسی، به نوعی در این علم انسان شناسی را نیز فرا می گیرند! در این علم با شکوه، انسان شناسی همان مطالعه جوامع و فرهنگ های ما و توسعه انسانی است.
از سوی دیگر به افرادی که در علم گوهر شناسی سر رشته ای دارند و این تخصص را کسب کرده اند، به گوهر شناس شهرت دارند. اگر شما نیز به این علم علاقه دارید و می خواهید یک گوهر شناس شناخته شده باشید، باید مدارک معتبر این علم را دریافت کنید و در کار خود مهارت های لازم را کسب نمایید.
ابزارهای گوهر شناسی
همان گونه که در بخش قبل اذعان داشته ایم، گوهر شناسی یک علم بسیار تخصصی است و برای آن که بتوان در این زمینه مهارت داشت، باید دوره ها و مدارک معتبر این زمینه را دریافت کرد. بدین ترتیب فرد می تواند مهارت و دانش کافی را برای گوهر شناسی کسب کند و انواع سنگ های قیمتی را بشناسد و آن ها را تشخیص دهد.
نکته بسیار مهمی که باید بدانید این است که یک فرد جواهر شناس برای این که بتواند اصالت و همچنین قیمت سنگ های طبیعی قیمتی را بر روی جواهرات مختلف تشخیص دهد، علاوه بر داشتن علم و تجربه باید ابزارهای گوهر شناسی را نیز در اختیار داشته باشد! یا این که خود از یک گوهر شناس ماهر برای تشخیص سنگ ها بهره ببرد.
به دلیل آن که شناسایی و بررسی جزئیات سنگ های قیمتی با چشم غیر مسلح امکان پذیر نخواهد بود و بدین صورت به یک سری ابزارهای خاص نیاز است. این ابزارهای گوهر شناسی به شما کمک می کند تا بتوانید یک سنگ و همچنین خصوصیات آن را به صورت دقیق تشخیص دهید. از جمله ابزار گوهر شناسی می توان به موارد زیر اشاره داشت:
ذره بین
اسپکتروسکوپ
ترازو مخصوص گوهر شناسی
پلاریسکوپ
چلسی فیلتر
رفرکتومتر
میکروسکوپ گوهرشناسی دو چشمی
باید اشاره داشت که تمامی ابزارهای گوهر شناسی ذکر شده در فوق، به جواهر شناس کمک می کند تا سنگ های قیمتی اصل را از نمونه های مشابه تقلبی تشخیص بدهد و همچنین با مطالعه ویژگی های هر سنگ، آن ها را قیمت گذاری نماید.
نحوه ارزش گذاری بر روی سنگ های قیمتی:
به صورت کلی ارزش گذاری بر روی سنگ های قیمتی در دنیا بر عهده گوهر شناسان است. در واقع گوهر شناسی یک علم بسیار جامع و اما روز به روز در حال به روز رسانی و تغییر و تحول است زیرا وسایل و تجهیزات جدیدی امروزه به وجود آمده اند که به گوهرشناس کمک می کنند تا یک سنگ قیمتی را تشخیص دهند. بدین صورت گوهر شناسان نیز در تلاش هستند تا معیار مناسب و واحدی را برای ارزش گذاری سنگ های قیمتی بیابند.
نکته بسیار مهمی که باید بدانید این است که تنوع سنگ های قیمتی بسیار بالاست و این تنوع حتی در رنگ نیز وجود. همین تنوع سنگ ها در مواردی مانند رنگ، جنس و اندازه و ... می تواند قیمت گذاری بر روی گوهر را دشوار نماید!
به همین دلیل است که علم گوهر شناسی و به دنبال آن قیمت گذاری بر روی سنگ های قیمتی، به دقت و ظرفت بسیار بالایی نیاز داردو به صورت کلی باید اشاره داشت که ارزش گذاری یک گوهر به عوامل مختلفی بستگی دارد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
شفافیت و کیفیت سنگ
رنگ، جنس و ابعاد سنگ
میزان فراوانی و کمیابی آن ها (هرچه یک گوهر کمیاب تر باشد ارزش آن بیشتر می شود) و ...
بدین ترتیب گوهر شناسان سنگ های قیمتی در جهان را بر اساس ارزش آن سنگ ها به دو دسته سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی تقسیم بندی کرده اند. سنگ های قیمتی شامل یاقوت سرخ یا کبود، الماس و زمرد می باشد و همچنین سنگ های نیمه قیمتی شامل عقیق، لاجورد، چشم ببر، کهربا و تورمالین خواهد بود. از جمله نکاتی که باید در خصوص ارزش گذاری گوهرها و سنگ های قیمتی بدانید، به شرح زیر است:
در ارزش گذاری هر یک از سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، به مواردی مانند رنگ و مواد تشکیل دهنده کانی نیز توجه می شود.
واحد اندازه گیری گوهرهای قیمتی قیراط است.
جواهرشناس پس از انجام آزمایش های لازم روی گوهر سنگ، نظر خود را در رابطه با اصالت و قدمت آن بیان کرده و سپس اقدام به قیمت گذاری می کند.
به چه چیزی گوهر می گویند؟
امکانش هست که این سوال برای شما عزیزان پیش بیاید. حال که به بررسی علم گوهر شناسی پرداخته ایم، باید اشاره نماییم که چه سنگ هایی گوهر هستند و به چیزهایی گوهر می گویند.
یک سنگ زمانی به عنوان گوهر شناخته می‌شود که چهار فاکتور اصلی زیر را دارا باشد:
دوام
کمیابی
زیبایی
قابلیت پذیرش (پسندیدگی)
البته باید اشاره داشت که تمامی موارد ذکر شده در فوق به صورت نسبی بوده و نمی توان آن ها را برای تمامی سنگ های قیمتی به شمار آورد. به عنوان مثال، سنگ کهربا دوام بسیار کمی داشته و چندان هم کمیاب نیست اما با این وجود زیبایی بی حد و مرزی دارد و به دلیل خصوصیات خاص دیگری که از آن ها بهره مند است، گوهر شناسان آن را به عنوان یک گوهر دسته بندی کرده اند.
از سوی دیگر نیز باید اشاره داشت که بیشتر یاقوت ها از دوام بالایی برخوردار اند و با این حال ممکن است آن قدرها هم گران نباشند! به دلیل آن که تنها درصد کمی از کل یاقوت های معدنی دارای رنگ های زیبا و خاص بوده و بدین ترتیب شرایط گوهر شدن را دارند.
این موضوع نیز در خصوص سنگ الماس صدق می کند و بیشتر الماس های به دست آمده از معدن برای مقاصد صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند و بخشی از آن ها برای جواهرات استفاده می شود. به دلیل آنکه همه الماس ها زیبایی ندارند و بدین ترتیب نیز در خانواده گوهرها دسته بندی نخواهند شد.
تولیدات معادن و نیاز آن ها به گوهر شناس:
معادن سنگ های قیمتی، نیاز به گوهرشناس دارند تا ایشان بتواند تشخیص دهد که کدام یک از سنگ ها در دسته گوهرها قرار می گیرد و برای جواهرات مناسب است و کدام یک از آن ها جزء جواهرات طبقه بندی نمی شود.
به صورت کلی باید اشاره داشت که تولیدات وسیع معادن، شامل چند نوع گوهر بوده که تمامی آن ها به صورت معمول از کیفیت نسبی برخوردار هستند اما به طبع در معادن، گوهرهای با کیفیت نیز شکل می گیرند که در زمان استخراج کمی خرد شده و یا از بین می رود که این موضوع نیز به دلیل روش نادرست استخراج می باشد.
در واقع این دسته گوهرها با این حال که ارزشمند هستند اما اعتبار بیشترشان به دلیل منشا ان ها خواهد بود. به عنوان مثال فیروزه نیشابور در ایران و یاقوت برمه و زمرد کلمبیا نیز به دلیل خود منشا به وجود آمده دارای اعتبار بالایی هستند.
همان گونه که در بخش های قبل نیز اذعان داشته ایم، با ارزش ترین گوهرها در جهان شامل یاقوت کبود، یاقوت سرخ و زمردها می باشد که با تغییرات قیمت ها ارزش آن ها بالا می رود. در این صورت ممکن است این سوال برای شما عزیزان به وجود بیاید که چگونه به ین اطمینان برسیم که سنگ مورد نظر اصل است؟!
منطقه استخراج شده دارای اعتبار و اصالت است و همچنین سنگ ها آیا دارای کیفیت بالا هستند؟ باید اشاره داشت که تشخیص تمامی این سوالات شما، بر عهده گوهر شناس می باشد.
در این راستا نیز باید یک نکته را خدمت شما عزیزان ارائه دهیم. در کل رنگ و بازتاب نوری که از این سنگ ها منعکس می شود، دلیل مهمی برای تعیین منشأ این سنگ ها نخواهد بود و همچنین مشخصات ظاهری این گوهرها نباید اصول ارزش گذاری یک سنگ و یا یک گوهر باشد.
امروزه مقدار بسیاری از گوهرها با کیفیت بالا کشف و ذخیره شده اند. مانند یاقوتی که در ماداگاسکار کشف شده است و به لحاظ ظاهر و قیمت به یاقوت برمه شباهت بسیاری دارد و همچنین دارای شرایط زمین شناسی تقریبا یکسانی نیز می باشد! اما تمامی این عوامل ذکر شده نمی توانند موثر باشند بلکه نقطه مقابل هم هستند.
البته در تعیین ارزش سنگ ها نیز اندازه آن ها مورد اهمیت قرار دارد، با این حال همچنان نیز اعتبار سنگ های منشأ اصلی (یاقوت برمه) را ندارد. اما بسیاری از تاجران فعال در این زمینه، یاقوت زیبای ماداگاسکار را به جای یاقوت برمه در مبادلات خود پذیرفته اند و همچنین آن ها را به جای یاقوت های برمه به چند برابر قیمت واقعی به فروش می رسانند.
این موضوع نیز درباره سنگ فیروزه وجود دارد! فیروزه نیشابور با کیفیت ترین فیروزه در جهان است که به برخی از فیروزه های آمریکایی و فیروزه های کرمان به فیروزه نیشابور شباهت دارد. در این خصوص نیز برخی از سود جویان، این دسته فیروزه ها را به نام و به قیمت فیروزه های نیشابور به مشتریان می فروشند. به همین دلیل است که نظر یک گوهرشناس می تواند نقش حیاتی را در شناسایی این گوهرها ایفا کند.
خصوصیات سنگ های قیمتی
گوهر شناسان بر اساس دانش و تجربه خود، یک سری خصوصیات از گوهرها و سنگ های قیمتی ارائه داده اند که بسیار کاربردی است. در واقع در ادامه به خصوصیات سنگ های قیمتی که مهمترین معیار اطلاعات و روش هایی خاص برای توصیف گوهر از لحاظ گوهرشناسی- کانی شناسی استفاده می باشد، ارائه شده است، با کافه سیلور همراه باشید.
سنگ ها هر کدام دارای مشخصات ناخالصی های خاص و رشد بلوری، هستند. بدین صورت که در بسیاری از آن ها باید حفره ها و ترک ها به وسیله میانبارهای طبیعی مایع یا جامد پر شود.
تحت فشار و دمای بالا (دگرگونی) مشخصات معدنی تحریک شده و ناخالصی (میانبار) تغییر می کند و همین موضوع سبب می شود که در فرآیند تعیین پیچیدگی ایجاد گردد.
مطالعه بر روی ناخالصی ها (میانبار) علمی به شمار می آید و برای تشخیص کانی ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. شایان ذکر است که ناخالصی های گوهرها شناسایی شده و ثبت شده اند و بسیاری از محققین از این مرجع برای مطالعه بروی ناخالصی ها استفاده می کنند.
به صورت کلی یک عنصر فرعی و کمیاب در ترکیبات شیمیایی یک گوهر، آن را از سایر گوهرها متفاوت خواهد کرد و همین موضوع می تواند عامل رنگ گوهر نیز باشند.
مقدار ترکیب عناصر در یک سنگ و یا یک گوهر، به شرایط زمین شناسی منطقه یا معدن مورد نظر بستگی دارد که از آن ها می توان به حرارت و شرایط اکسیداسیون و همچنین احیا و شرایط شیمیایی اشاره داشت.
خواص نوری از قبیل بیرفرنژانس و ضرایب شکست
خصوصیات واکنش با نور مادون قرمز
رفتار لومینسانس گوهر و همچنین بررسی طیف جذبی گوهر و ...
نکته بسیار مهم:
طیف جذبی گوهر در بازه نور ماوراء بنفش – نور مرئی – نور مادون قرمز می باشند که بازه تقریبی مورد استفاده این نورها در علم گوهرشناسی به شرح زیر می باشد:
نور ماوراء بنفش:۲۸۰ تا۲۹۰ نانومتر
میزان نورهای مرئی:۳۹۰ تا ۷۸۰ نانومتر
مادون قرمز: ۷۸۰ تا ۱۴۰۰ نانومتر
سخن پایانی:
در این مقاله از وب سایت کافه سیلور سعی کردیم تا به بررسی گوهر شناسی و نکات مربوط به آن بپردازیم. شما نیز می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت کافه سیلورمراجعه کرده و با کارشناسان و مشاوران مجموعه ما در خصوص گوهر شناسی و تشخیص گوهرها مشورت فرمایید.
