برای راه اندازی یک کارگاه نقره سازی به وسایلی از جمله یک میز جواهر سازی یا دماغه ای که بتوانید به یک میز محکم متصل کنید احتیاج دارید. علاوه بر این نیز شما به ابزاری همچون چفت، چند نوع انبر،سوهانچه، سوهان، چکش، سندان، سوهان، اره و کمان احتیاج خواهید داشت.
از طرفی ایستگاه جوشکاری نیز یکی از مواردی دیگری است که در زمان راه اندازی کارگاه نقره سازی نیاز دارید. در کارگاه نقره سازی هنر نقره کاری پر و بال می گیرد و شما به عنوان یک نقره ساز می توانید تکنیک های قلم زنی و چکش کاری را بر روی فلز نقره انجام دهید و با کمی خلاقیت انواع ظروف و زیورالات نقره را در طرح و مدل های متنوع بسازید.
در کشورمان ایران هنر نقره کاری یا نقره سازی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و در شهرهایی همچون قزوین و اصفهان نیز همچنان این هنر جریان دارد. همان طور که می دانید نقره یکی از فلزات ارزشمند بعد از طلا است که بسیار پر کاربرد می باشد و از آن در ساخت زیورآلات و ظروف نقره استفاده می شود. البته ساخت زیورآلات و ظروف نقره یکی از صنایع دستی گرانبها در کشورمان به حساب می آید که افرادی زیادی در کارگاه های مختلف نقره سازی به این حرفه مشغول هستند.
تاریخچه نقره سازی
نقره نیز مانند طلا و مس در دل طبیعت به صورت خالص یافت می شود. تاریخچه طلا به چهار سال قبل از میلاد بر می گردد البته در همان زمان هم نقره بعد از فلز طلا کشف شد. در برخی از مناطق کشورمان از جمله معادن نخلک در میانه کویر لوت در شمال انارک سنگ نقره وجود دارد.
سنگ نقره در کارگاه نقره سازی با ابزارهای مختلف به زیورآلات و ظروف نقره تبدیل می شوند. البته ظروف نقره ای که از سنگ نقره ایجاد می شود شامل ظروف شیرینی خوری، آینه، شمعدان، بشقاب، میوه خوری و کشکول است که درخشندگی فوق العاده زیبایی دارند. البته طبق آثار به جا مانده در سیلک کاشان می توان به این نتیجه رسید که مردم این منطقه از هزاره ی چهارم قبل از میلاد تا به الان با هنر نقره آشنا هستند و از سنگ نقره کشف شده در معادن صنایع دستی و زیورالات نقره زیبایی را ساختند.
نقره سازی در تبریز
تبریز از جمله شهرهای زیبای کشورمان است که آثار تاریخی زیادی در آن وجود دارد. البته مردم این شهر اغلب هنرمند هستند و به ساخت ظروف و زیورالات مسی و نقره می پردازند. با توجه به تاریخی بودن این شهر اغلب افراد معتقد هستند که از سال 1915 میلادی هنر نقره سازی از ترکیه به تبریز آمده که همین امر موجب افزایش تعداد نقره کاران در این شهر شد. در شهر تبریز جوانان زیادی در این حرفه مشغول به کار هستند و همین امر موجب شد در دانشگاه این شهر این هنر به عنوان یک حرفه تدریس شود.
قلم زنی روی نقره یکی از شاخه های هنر و فلزکاری است در واقع این هنر برجسته‌ترین شاخه هنر فلزکاری تبریز به شمار می‌رود و در میان هنرمندان، نقره‌کاری به سبک تبریزی قلم زنی نیز معروف است.
در هنر نقره کاری در شهر تبریز از تکنیک حکاکی روی سطح فلز نقره استفاده می شود. هنرمندان در طبقه بندی انواع تکنیک های فلزکاری از قلم زنی و کنده کاری به عنوان زیر شاخه ای از هنر قلم زنی یاد می کنند. با این حال، تفاوت زیادی بین حکاکی و تعقیب از نظر تکنیک اجرا وجود دارد. در تعقیب و گریز اصفهان، قلم‌ها بسیار متنوع است، اما تعداد قلم‌ها در هنر قلمزنی روی نقره 4 قلم است و خود هنرمند قلم‌ها را می‌سازد.
هنرمند با استفاده از قلم و چکش نوک قلم را روی سطح فلزی قرار می دهد و هنرمند با تیزی قلم ها با نیروی دست و بدون استفاده از چکش تراشه هایی را از روی سطح فلز جدا می کند که موجب زیبایی هر چه تمام تر زیورالات و ظروف نقره می شود.
مهم ترین عامل شکل گیری قلمزنی نقره تبریز، حضور فلزکاران ارمنی در ایران بود. گروهی از فلزکاران ساکن ترکیه از شمال غربی ابتدا در جلفا و سپس به تدریج به تبریز و شهرهای مرکزی ایران مهاجرت کردند. در میان آنها تعدادی نقره ساز بودند. این افراد با زندگی در شهر تبریز به دنبال حرفه و هنر قبلی خود رفتند و افراد زیادی را پرورش دادند. هنرمندان ایرانی و ارمنی متاثر از فرهنگ و هنر ایرانی، ایده های هنری جدیدی را در تبریز به کار گرفتند.
کاربردهای فلز نقره
از لحاظ تاریخی از نقره در سکه، ظروف نقره و جواهرات استفاده می شده است، اما امروزه این مصارف کمتر از نیمی از مصرف نقره را تشکیل می دهند. نقره به ماده نوآوری تبدیل شده است که در بسیاری از مکان های غیر منتظره ظاهر می شود و البته کاربردهای متنوعی دارد. همه ما با نقره به شکل جواهرات، ظروف نقره و سکه آشنا هستیم، اما همچنین کاربردهای رایج دیگری در صنایع در سراسر جهان دارد.
کاربردهای فلز نقره شامل موارد زیر است:
الکترونیک
نقره رسانای الکتریکی بسیار بالایی دارد که در نتیجه تقریباً در هر دستگاه الکتریکی مدرن نشان داده می شود.مقادیر کمی نقره نیز به عنوان کنتاکت در کلیدهای برق تقریباً در تمام دستگاه هایی که روشن و خاموش می شوند، از جمله صفحه تلویزیون، بردهای مدار چاپی و روشنایی استفاده می شود.
دارو
نقره دارای خواص ضد باکتریایی قوی است و از این رو قرن ها در پزشکی و به عنوان یک وسیله ضدعفونی کننده استفاده می شودو خاصیت ضد میکروبی و غیر سمی دارد.
لباس های مخصوص
از جمله کاربردهای جذاب نقره، می توان به کاربرد آن در لباس های مخصوص اشاره کرد. به دلیل فواید ضد میکروبی، نانوذرات نقره در لباس‌ها استفاده می‌شود تا از عرق و ایجاد بوی نامطبوع توسط باکتری‌ها جلوگیری کند.نقره برای مبارزه با باکتری‌ها در ماسک‌های صورت، کت‌های آزمایشگاهی و سایر تجهیزات حفاظت فردی، علاوه بر استفاده در لباس‌های فعال، استفاده می‌شود.
لوازم خانگی
نقره همچنین مزایای گسترده ای در لوازم خانگی ما دارد. در ماشین های لباسشویی کاربرد دارد. نانو نقره همچنین در یخچال ها برای محافظت و نگهداری مواد غذایی در برابر رشد باکتری ها و سایر موجودات زنده استفاده می شود.دستگاه های تهویه مطبوع همچنین دارای فیلترهای یون نقره هستند تا از هوای تمیزتر در خانه های ما اطمینان حاصل کنند. این فیلترها با آزاد کردن یون‌های نقره که باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروب‌ها را مسدود می‌کنند، آلاینده‌های موجود در هوا را کاهش می‌دهند.
خودرو
وقتی صحبت از کمک به کارکرد خودروهای ما می شود، نقره تقریباً به اندازه سوخت مهم است. به گفته موسسه نقره، هر اتصال الکتریکی در یک خودروی مدرن با استفاده از کنتاکت ها با روکش نقره فعال می شود.این کنتاکت ها در همه چیز از راه اندازی موتور گرفته تا کارکردن پنجره ها و قفل ها استفاده می شوند. حتی خطوط رسانای روی شیشه عقب شما که به یخ زدایی کمک می کنند، از گرمای عناصر نقره ای وسرامیکی استفاده می کنند. زیر کاپوت، یاتاقان های موتور خودرو به دلیل مقاومت در برابر حرارت و کاهش اصطکاک، با نقره آبکاری شده است.
روش های ساخت ظروف نقره در کارگاه نقره سازی
روش های ساخت نقره در برخی از شهرهای مختلف کشورمان با کمی تفاوت انجام می شود. به عنوان مثال در نقره سازی سبک در اصفهان قلم زنی با چکش انجام می شود اما در تبریز قلم زنی با کمک قلم فولادی و بدون استفاده از چکش انجام می گیرد.
مراحل ساخت زیورآلات نقره و ظروف نقره در کارگاه نقره سازی عبارت اند از:
عیار کردن نقره با مس از جمله مراحل ابتدایی ساخت ظروف نقره در کارگاه نقره سازی است. در ادامه نقره را ذوب و در قالب های مخصوص می ریزند. قالبی که نقره در آن ریخته می شود به شکل دو صفحه آهنی است که به خوبی بر روی هم چفت می شوند.در ادامه نیز از بالای شکاف قالب نقره ذوب ریخته می شود تا شکلی شبیه شمش پیدا کند. در این قسمت با کمک دو غلتک به نام دستگاه نورد، ضخامت شمش در نظر گرفته می شود تا ضخامت آن برای ادامه کار نازک شود.
روش چکش کاری
در این مرحله تا انتها از چکش استفاده می شود. البته ساخت ظروف با روش چکش کاری کار اسانی نیست به همین دلیل از روش پرسکاری و خمکاری برای ساخت ظروف نقره استفاده می شود.
روش خمکاری با قالب
در روش خمکاری با قالب، ورق نقره چندین بار بر روی یک سری از قالب های مخصوص شکشته می شود تا نقره فرم قالب را به طور کامل به خود بگیرد و در انتها نیز از قالب جدا می شود.
روش ریخته گری
در روش ریخته گری از قالب هایی از جنس برنج، نقره و آلومینیوم استفاده می شود و در انتها نیز بعد از شکل گیری نقره، قالب از آن جدا می شود.
روش پرسکاری
در روش پرسکاری با کمک قالب و دستگاه پرس، نقره را برای ساخت ظروف تخت پرس می کنند. دستگاه پرس از دو قالب مثبت و منفی تشکیل شده است که به راحتی بر روی هم چفت می شوند و به نقره شکل می دهد.
چرخکاری ظروف نقره
در انتهای مراحل بالا در کارگاه نقره سازی، یک لایه از روی ظروف نقره تراشیده می شود تا سطح کار به خوبی براق شود.
راه اندازی یک کارگاه نقره سازی
برای راه اندازی هر کسب و کاری به وسایل ، ابزارها و دستگاه های متنوعی نیاز است البته هنر نقره سازی نیز از این قاعده مستثنی نیست بلکه مستلزم فراهم کردن ابزارها و وسایل های مختلفی می باشد.
در ادامه به چندین ابزارهای هنر نقره کاری در کارگاه نقره سازی اشاره خواهیم کرد:
برای راه اندازی کارگاه نقره سازی به یک میز محکم یا به یک دماغه ای احتیاج دارید که بتوانید آن را به یک میز محکمی متصل کنید.
ابزارهایی همچون سوهانچه، چفت، سندان، چکش، چند نوع انبر، سوهان، اره و کمان احتیاج دارید.
ایستگاه جوشکاری نیز از جمله مواردی است که در زمان ساخت ظروف نقره و زیورآلات نقره به آن احتیاج پیدا خواهید کرد. ایستگاه جوشکاری معمولا بر روی میز کار قرار می گیرد و شامل یک سر پیک ساده و یا تخته نسوز باشد.
محلول اسید نیز در کارگاه نقره سازی برای تمیز کردن کار به کارتان می آید. با توجه به خطرناک بودن این محلول باید از اسید ضعیف استفاده کرد و در زمان استفاده کمی آب ولرم به آن اضافه کرد.
البته در کارگاه نقره سازی حرفه ای همه این موارد احتیاج است البته شما می توانید از یک میز جواهر سازی بزرگ تر استفاده کنید. ابزار دستی نیز مانند قبل خواهد بود و شما به یک ایستگاه جوشکاری و آتشکاری قویتری احتیاج دارید. به همین خاطر باید برای محافظت از محیط کارگاه از تعداد بیشتری تخته نسوز و آجر استفاده کنید.
البته برای کار کردن در شب باید دقیق تر عمل کنید و مکان مورد نظر باید از یک نور پردازی مناسب برخوردار باشد. با توجه به این امر بهتر است از چراغ رومیزی خمشو یا ساده بر روی میز کار استفاده کنید. البته چراغهای مخصوص جواهر سازی با قابلیت بزرگ نمایی نیز در بازار موجود است که شما برای انجام دادن کار بهتر و دقیق تر در کارگاه نقره سازی می توانید از مدل های متنوع آن استفاده کنید.
رعایت نکات ایمنی در کارگاه نقره سازی
اول ایمنی بعد کار، به طور مسلم این جمله را بسیار شنیده اید بنابراین بر امر رعایت کردن نکات ایمنی در کارگاه نقره سازی کاملا واقف هستید. با توجه به این امر بهتر است برای محافظت از چشم ها در برابر آتش و فرز کاری از عینک استفاده کنید. موهای خود را با کلاه یا پارچه ای بپوشانید تا در معرض شعله های آتش قرار نگیرد. محل کار را باید کاملا تمیز کنید تا هیچ گونه گرد و خاکی بر روی میز کار نباشد. مواد سوختنی را از محیط مورد نظر باید دور کنید تا در صورت کم توجهی یکدفعه شعله ور و منجر به آتش سوزی نشود.
سخن پایانی
نقره اغلب به عنوان مهمترین فلز جهان محسوب می شود، زیرا علاوه بر مقاومت پایین، بسیار رسانا، چکش خوار و انعطاف پذیر است. نقره را می توان به صورت ورقه های ظریف پهن کرد، به سیم های نازک و انعطاف پذیر کشیده و حتی به صورت خمیر درآورد، که آن را در کاربردهای مختلف از لباس گرفته تا لوازم خانگی و در همه جا بسیار کاربردی و مفید می کند. در کارگاه نقره سازی از فلز نقره برای ساخت زیورآلات و ظروف نقره استفاده می شود.
